Son yıllarda ya gluten hassasiyetinin yarattığı hastalık nedeniyle mecburiyetten ya da daha sağlıklı olduğu gerekçesiyle tanınan diyet ve beslenme formu haline gelen glutensiz beslenme, fiyatların geldiği düzey sonrası neredeyse lüks haline geldi. Çölyak Derneği ve Glutensiz Hayat Derneği’nin Hürriyet’e verdiği bilgiye nazaran, glutensiz eserlerin fiyatı bir yılda yüzde 150 arttı.
Çeşitli fırın ve marketleri gezerek çıkardığımız fiyat listesine nazaran, gluten içeren olağan bir beyaz ekmek 10 lira iken glutensiz ekmeğin fiyatı 38 liradan başlıyor. Marketlerde yaygın olarak satılan lakin yüksek oranda gluten içeren tam buğday unlarının kilosu 35-45 TL aralığında iken glutensiz unun kilosu 84 liradan başlayıp 175 liraya çıkıyor. Son periyotta fiyatı 45 liraya kadar çıkan bir paket makarna ise, glutensiz alınmak istediğinde 250 lirayı aşıyor. En ucuzu 40 liradan başlayan glutensiz atıştırmalıkların ise, gramajın büyüklüğüne nazaran 200 lirayı aşması dikkat çekti. Zincir marketlerde satılan bir paket glutensiz kurabiye 42 lira iken, tuzlu atıştırmalıklar 60 liradan, küçük kraker 98 liradan ve mısır ve pirinç gevreği 130 liradan satılıyor.
HAM UNSURU DAHA PAHALI
Gluten, aslında buğday, arpa, çavdar ve yulafta bulunan bir protein. Lakin kimi bireylerde sindirim kaynaklı farklı sıhhat sıkıntılarına yol açabiliyor.
Son yıllarda besinleri daha rahat hazmedebilmek, bağırsak sisteminin daha sağlıklı çalışmasını sağlamak maksadıyla istek gören bu yeme alışkanlığı, birçok insan için ise bir mecburiyet. Örneğin çölyak hastalarının ömürleri boyunca glutenden uzak durması gerekiyor. Bu hastaların gluten barındıran besinleri tüketmeleri halinde ise uzun vadede bağırsak dokularının bütünlüğü bozuluyor ve ülser, bağırsak kanseri üzere hastalıklara yakalanma riskleri artıyor.
Peki bu eserler neden daha değerli?
Glutensiz Hayat Derneği’nden edindiğimiz bilgilere nazaran, pahalılığın temel nedeni, glutensiz ham hususların yaygın tahıllara nazaran arzı daha düşük olduğu için daha yüksek fiyatlı olmasından kaynaklanıyor. Buna bir de üretim basamağında gluten bulaşmalarının önüne geçebilmek için ek yatırım maliyetleri eklenince fiyat daha da artıyor. Pahalılıkta üçüncü olarak da, eserin düşük ölçülerde üretilmesi tesirli. Son yıllarda bu eserlere olan talep artsa da bölümün pazar hissesinin düşük olduğu; daha düşük tüketime bağlı olarak düşük ölçülerde üretim yapıldığı belirtiliyor.
‘YURT İÇİNDE ÜRETİM TEŞVİK EDİLMELİ’
Geçmiş yıllarda Türkiye’de glutensiz besin üretiminin olmadığını; eserlerin ithalatla geldiği için değerli olduğunu söyleyen Çölyak Derneği Başkanı Şebnem Ercebeci Çınar ise, “Artık yurt içinde de üretim var fakat bu sefer de değerli ham unsur fiyatlarından ötürü üretim maliyetleri yüksek” dedi. Bu kapsamda, glutensiz besin üretiminin teşvik edilmesi için özendirici birtakım uygulamaların hayata geçirilmesini talep eden Çınar, “Glutensiz besin üreten fabrikalarımızın sayısının artması için vergi, SGK üzere hususlarda kolaylıklar sağlanmalı. Bu besinlerin imalinde kullanılması mecburî olan eserlerin ithal edilenlerinde maliyetini azaltıcı uygulamalar da düzenlenmeli. Bunun yanı sıra, glutensiz eser imalinde kullanılması mecburî olan eserlerin KDV’sinin yüzde 1 olmasını ve ithal eserlerde gümrük vergisi muafiyetinin uygulanmasını talep ediyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
EN ÇOK ÇÖLYAK HASTALARINI ETKİLEDİ
Ömürleri boyunca glutensiz beslenmek zorunda olan çölyak hastaları, fiyatların geldiği düzeyden en çok etkilenenlerden.
Kendisi de çölyak hastası olan Çölyak Derneği Başkanı Şebnem Ercebeci Çınar, gelinen noktada yetişkin bir çölyak hastasının aylık beslenme maliyetinin 3-4 bin TL iken çölyak hastası bir çocuğun beslenme maliyetinin ise 5 bin lirayı bulduğunu söyledi.
Çınar ayrıyeten, ilaç katkı hissesi olarak verilen 339 liranın kâfi olmadığını; bu meblağın artırılması gerektiğini tabir etti.
‘HUZUR EVİNDE
VE OKULDA GLUTENSİZ MENÜ’ TALEBİ
GLUTENSİZ besinlerin fiyatları kadar erişimlerinin güç olması da bir öbür kıymetli mevzu.
Ülke genelinde her 75 şahıstan birinin çölyak hastası olduğu bilgisini veren Çölyak Derneği Başkanı Şebnem Ercebeci Çınar, huzur konutu ve okul yemekhanelerinden, havalimanı, otogar üzere birçok alana kadar çölyak hastalarının glutensiz besin bulamadıklarının altını çizdi. Bu nedenle, dernek olarak ülke genelinde glutensiz menü uygulamasının hayata geçmesini talep ettiklerini lisana getiren Çınar, şöyle devam etti:
“Çölyak hastalarının okul öncesi ve mecburî eğitim müddetlerinde glutensiz eserlerin kantinlerde bulundurulması ve yemekhanelerde; hastanelerde yatarak tedavi edilmeleri durumunda ve AVM’lerde yeme-içme kısımlarında; uçak, otobüs, vapur ve trenler ile seyahat boyunca glutensiz eser bulundurulması sağlanmalı.”